Voor imkers is het bijenseizoen geen standaard kalenderjaar. Het begint bij de inwintering en eindigt bij het oogsten van de zomerhoning. 

Dus in Nederland is een imker seizoen meestal van begin september tot eind augustus het jaar erop.

Natuurlijk verschillen de taken in een bijenvolk per regio, een spaans bijenvolk gedraagt zich anders dan een Nederlands volk. 

Hieronder wordt de bijen cyclus beschreven van wat je ongeveer in Nederland als imker aan kunt treffen. Het geeft je wellicht een indicatie van de bijen cyclus in een jaar. 

Er wordt niet uitvoerig beschreven over wat er gedaan wordt per periode. Maar dit artikel is geschreven om jou een idee te geven hoe een bijenvolk zich in de natuur gedraagt. De imker past hier zijn handelingen op aan.  

Bijenjaar in een Notendop – Samenvatting per maand

Om een klein overzicht te geven vind je hieronder de belangrijkste bijenactiviteit per maand. Helemaal accuraat is deze niet omdat het altijd afhangt met het weer.

• September: Voor de imker de laatste kans om de laatste werkzaamheden te doen voor de komende winter. Dus een mooie periode om de laatste honing te slingeren en de bijen eventueel extra wintervoer geven.
• Oktober: Koningin zal langzaam minder eitjes gaan leggen.
• November: De laatste winter bijen zullen geboren worden in de al wat koudere nachten. Het bijenvolk zal langzaam een tros vormen.
• December/ Januari: Na de kortste dag zal de koningin weer langzaam beginnen met eitjes leggen om de verloren winterbijen te vervangen. De imker verheugd zich net als de bijen op het komende voorjaar.
• Februari: De eerste mooie lente dag zullen de bijen gebruiken voor de reinigingsvlucht.
• Maart: De eerste krokussen staan al weer in bloei en het bijenvolk zal zich weer langzaam uitbreiden.
• April: Het bijenvolk groeit hard en de eerste zwerm tekenen beginnen al te verschijnen.
• Mei: De kast zal gaan zwermen of de imker maakt een kunstzwerm. Dit is voor bijen de natuurlijke manier van voortplanten
• Juni: De langste dag naderd en de zomerdracht is volop bezig.
• Juli: Drachten naderen tot hun einde en de bijen zullen starten met de wintervoorbereiding.
• Augustus: Het broednest zal krimpen en de eerste winterbijen worden geboren.

Eventueel verdere toelichting vind je hieronder:

Einde zomer/ begin herfst

Voor de imker begint het nieuwe bijen seizoen met het evalueren van het vorige seizoen. De zomer honing is geoogst en de imker zal zijn bijen langzaam voorbereiden op de winter.

Het bijenvolk is na de zomer dracht bijna op zijn sterkst en de imker moet bepalen hoe hij zijn bijen zal inwinteren. 

Als het volk groot genoeg is dan zal deze gevoerd worden of mocht het nodig zijn dan zullen kleinere volken verenigd worden.

Samenvoegen kan bijvoorbeeld het geval zijn als een volk laat in het jaar gezwermd heeft. En niet meer de kans heeft gehad om een sterk volk te worden. Dan worden er niet genoeg winterbijen geboren.

Een groot volk kan met minder energie de winter doorkomen als een klein volk. Een groot volk heeft meer inhoud waardoor gezamenlijk alle bijen minder warmte hoeven te produceren en ze kunnen dit met meer bijen ook makkelijker vasthouden. 

De imker zal ook aan zijn bijen merken dat het winter wordt. De zomerdracht is voorbij en de bijen merken dat de dagen korter worden. Dit zal een reactie in gang zetten om winterbijen aan te maken en eventueel de darren het volk uit te zetten.

Voldoende honing en stuifmeel moet voorradig zijn als de eerste winterbijen begin augustus geboren worden. Voldoende stuifmeel zal de kans op gezonde winterbijen vergroten waardoor het overwinteren makkelijker zal gaan.

Mocht de imker zien dat het bijenvolk niet genoeg voer heeft dan kan de imker er voor kiezen om bij te voeren. Dit zal de imker doen door het bijenvolk een suikeroplossing te geven.

De verhouding van het suiker water zal ongeveer 1:1 zijn, wat betekend dat 1 deel water en 1 deel suiker gemengd word. Omdat het veel energie kost om in koudere tijden water te verdampen is het aan te raden  zo min mogelijk water in de suiker op te lossen. De bijen zullen de suiker opnemen en opslaan in de raatcellen, net als bij gewone honing.

Het is de verantwoordelijkheid van de imker om niet alle honing af te nemen na de laatste zomerdracht. Eigen honing is natuurlijk altijd gezonder voor de bijen dan gewone suiker.

Je ontkomt er vaak niet aan om niet bij te voeren. Soms zijn er slechte honing jaren waar er uitermate veel regen valt en er weinig honing voor de bijen is. 

Als het te hard regent kan het gebeuren dat de nectar uit de bloem geslagen wordt. Ik heb zelf een jaar gehad waarbij de drachten zo slecht waren dat ik midden in de zomer moest bijvoeren.

Het is zeker aan te raden om het inwinteren voortijdig te starten. Dit moet gebeuren als de temperaturen nog steeds acceptabel zijn. De bijen kunnen dan zo het voedsel makkelijk verwerken. En de imker kan dan altijd nog op tijd ingrijpen als er toch blijkt dat er te weinig voedsel in de kast zit.

Mocht je toch bijvoorbeeld halverwege oktober constateren dat de bijen te weinig wintervoer hebben. Dan is het een mogelijkheid om suiker fondant te geven. Wij hebben hier meermalen succes mee gehad.

Tip: Fondant kan je zelf maken door 1 deel honing te pakken en 4 delen poedersuiker. Meng dit door elkaar en je krijgt een harde substantie welke je op de kasten kunt leggen. Let op dit moet eigen honing zijn, honing van de supermarkt kan amerikaans vuilbroed bevatten en dit is uitermate besmettelijk voor je bijen.

Winter

Als de temperaturen beginnen te dalen en er al weer een koude bries door nederland heen waait, worden de laatste winterbijen geboren. De bijen zijn bijna klaar voor de winter echter kan dit natuurlijk per bijenvolk verschillen.

Als broed aanwezig is in de bijenkast dan is de temperatuur zo rond de 32-36 °C. Dit kan in koude periodes een hoop energie kosten en daarom is het voor een bijenvolk beter als de inwintering voortijdig klaar is. Uiteraard heb je hier geen invloed op en bepalen de bijen dit allemaal zelf.

Wanneer het laatste broed is uitgelopen en de koningin is gestopt met eitjes leggen, zullen de bijen zich clusteren tot een tros. En omdat ze geen broed meer hoeven warm te houden zal de temperatuur dalen tot ongeveer 13 – 18 °C.

Midden in de tros bevindt zich de koningin welke wordt warm gehouden door de andere bijen. De bijen hangen gezamenlijk aan de raten wachtend op de lente. De bijen starten als tros tegen de voorkant van de kast en werken zich langzaam naar achter. Ze eten zo langzaam de opgeslagen wintervoorraad op.

In de kast mag het niet kouder worden dan 8-9 °C. Mocht dit gebeuren dan raken de bijen in een coma en vallen van de tros af. Bij extreme kou kan de koningin het eitjes leggen stoppen voor zeker een paar maanden.

Voor imkers is de kortste dag van het jaar altijd een klein feestje. In een uitzichtloze periode zonder bijen is dit een vooruitzicht naar betere tijden. De koningin zal na de kortste dag weer beginnen met het leggen van eitjes. 

Lente

Na een lange winter begint in de vroege lente de temperaturen weer te stijgen. Mocht daar in februari een mooie lente dag tussen zitten dan pakken de bijen de kans voor de eerste reinigingsvlucht.

Gedurende de winter eten de bijen de voedsel wat is opgeslagen in de kast. Bijen ontlasten zich niet gedurende die tijd om ziektes te voorkomen. En als daar dan een mooie lentedag is dan vliegen de bijen uit om zich te ontdoen van de ontlasting.

Als in maart de eerste krokussen beginnen te bloeien dan vergaren de bijen zich hier graag aan. De reikwijdte zal zich geleidelijk uitbreiden naarmate de temperaturen langzaam verder beginnen te stijgen.

De vliegbijen zullen de eerste nectar en stuifmeel weer binnen brengen. Hierdoor zal de koningin ook meer eitjes gaan leggen.

Langzaam zullen de winterbijen plaats maken voor de nieuwe zomer bijen. De winterbijen helpen het volk opstarten in het voorjaar en als volgt later buiten de kast zullen sterven.

De eerste drachten zijn weer in volle gang zijn en de winter lijkt alweer snel vergeten. Het volk zal zich voorbereiden om te gaan zwermen.

Vroege zomer

De langste dag is al weer bijna daar, de grote van het volk is bijna op zijn piek. En de zomer drachten zijn in volle gang. Bijen maken volop gebruik van de zomer dracht om voldoende voedsel op te slaan voor de komende winter.

Na de langste dag zullen de bijen weer langzaam beginnen met de wintervoorbereidingen. De hele cyclus begint weer van voor af aan.

Zo lang als de winter duurt zo snel gaat het imker seizoen voorbij. Soms lijkt het wel is alsof je drie keer met je ogen knipperd en je bent de bijen al weer aan het voorbereiden op de winter. Echter heeft ieder seizoen weer iets moois te bieden. Voor de bijen wordt het wellicht een rustige periode, maar de imker kan in de winter druk genoeg zijn met de nieuwe voorbereidingen op de nieuwe lente.